جمع بین مطلق و مقیدجمع بین مطلق و مقید رفع تنافی میان مدلول دلیل مطلق و دلیل مقید است. ۱ - معنای جمع بین مطلق و مقیدجمع بین مطلق و مقید ، به معنای ایجاد سازگاری و رفع تنافی میان مدلول دلیل مطلق و مدلول دلیل مقید است ، مثل این که دلیل مطلقی بگوید: " ان ظاهرت اعتق رقبة ؛ اگر ظهار کردی باید یک بنده آزاد کنی " که شامل رقبة مؤمن و کافر می شود ، و دلیل مقید بگوید: " لا تعتق رقبة کافرة " ؛ آزاد نمودن بنده کافر ، صحیح نیست " ؛ در این صورت ، دو حکم مختلف وجود دارد که یکی بر جواز عتق مطلق رقبه چه مؤمن و چه کافر و دیگری بر عدم جواز عتق رقبه کافر دلالت می کند و میان این دو حکم تنافی و ناسازگاری است. در این قبیل موارد که نمی توان به مفاد هر دو حکم عمل کرد، به ناچار باید حکم مطلق را به وسیله حکم مقید قید زد و چنین نتیجه گرفت که مقصود از عتق در دلیل اول ، عتق مطلق رقبه نیست ، بلکه عتق رقبه مؤمن مراد است. [۲]
كفایة الاصول، آخوند خراسانی ، محمدكاظم بن حسین ، ص ۲۹۰.
[۳]
الوصول الی كفایة الاصول ، شیرازی ، محمد ، ج۳ ، ص۲۵۶.
[۵]
سیری كامل در اصول فقه، فاضل لنكرانی، محمد، ج۹، ص۱۲۰-۱۲۵.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۷۸، برگرفته از مقاله «جمع بین مطلق و مقید». |